Grafiti dendiğinde aklınıza neler geliyor? Sokak sanatı? Kamusal Alan? Yaratıcılık? Başkaldırı? Belki anarşizm veya vandalizm? Hepsi? Hiçbiri? Hadi yapmayın. Bugün sokaklarda görmedik rastlamadık diyemeyiz hiçbirimiz. He belki görmezden geliyoruz diyenleriniz olacaktır. Ancak kabul edelim grafiti artık hayatımızın bir parçası belki de vazgeçilmezi. Banksy ile ilgili tartışmalar bir yana (ki hakkında o kadar çok konuşuldu, yazıldı, çizildi, şehir efsaneleri türetildi ki ben artık ona burada değinmeyeceğim. Şimdiden çok fazla bile konuşmuş oldum:) Kapa parantez.
Son iki üç yıldır İstanbul'un dört bir yanında ve gittiğim yabancı ülkelerde kelimenin tam anlamıyla grafiti peşinde koşuyorum. Yeni bir şehre gittiğimde ne yenir, ne içilir, nerede kalınırdan önce hangi semtinde veya sokaklarında grafitiye rastlarım diye araştırma yapıyorum. Grafiti arayayım derken yolumu bile kaybetmişliğim vardır. Urban Art/Street Art yani sokak sanatı yapanlar kadar bir de benim gibi bunları fotoğraflamak için yakından takip eden ve adım adım izleyen fotoğrafçı tayfası var. Dünyada "urban photographers" diye bir akım var. Bunlar -ki buna ben de dahilim- baya ciddi riskler alarak terkedilmiş binalara, istasyonlara, limanlara vs giderek sokak yazıları ve grafiti kovalar.
Bazen benimle yola çıkan eş dost akraba benim bu grafiti fotoğraflama takıntım yüzünden isyan bayrağını çekmedi değil. Özellikle kardeşim "Grafitileri fotoğraflayacağım derken başını belaya sokacaksın" diye endişeleniyor:) Bu kadar evham ve vesveseye gerek var mı? Yok. Öte yandan grafiti benim için ne anlam taşıyor önce ondan bahsedeyim. Derin uykularımızda uyuduğumuz sıralarda birtakım yaratıcı ve dışavurumcu insanlar/sanatçılar soğuk, kar, kış demeden ışıklandırma tertibatları, boya malzemeleri ve dahi maceraperestlikleriyle şehrin duvarlarını renklendiriyor. Şimdi tabi burada yerel yetkililer, belediyeler, otoriteler bana kızacak/kızabilir. Düşüncem şu ki şehrin gri, solgun, cansız duvarlarını renklendiriyor bu grafiti ustaları. Bir sabah kalkıyorsunuz her gün önünden geçtiğiniz duvarda etkileyici bir çizim. Mutlu oluyorsunuz. Ertesi sabah bir de bakmışsınız ki yok. Boyanmış. Birileri yapıyor. Birileri siliyor. Ne yapanı eleştirebilirim ne de sileni. Çünkü kamusal alan denilen birşey var ve bu halkın vergileriyle şekillendiriliyor.
Halkın bir kısmı "Ben duvarlarda bu acayip şekilleri görmek istemiyorum" diyebilir. Halk nezdinde insanlar "çiçek, böcek" gibi daha "kabul edilebilir" ve "alışılmış" motifler görmek isteyebilir. Fakat yaratıcılık böyle birşey değil. Grafiti sanatçıları "alışılmışın dışında, etkileyici ve hatta bazen rahatsız edici" olabilen şeyler de çiziyor. Zaten sanat da biraz böyle birşey değil mi? Anladığını beğenmekten ziyade etkilendiğin/etkileyebilen birşey çoğu zaman. Dar kalıplarda düşüneceksek sanata ne gerek var?
Belediye görevlileri için de ayrıca zor bir durum. Grafiticiler çiziyor. Onlar üzerini boyuyor kapatıyor. Süregiden bir mücadele. Tabi buna izin veren ve/veya belli bir maaş karşılığında grafiti yaptırmak için özel alan ayıran belediyeler de var. Ama bu aklımıza şu soruyu getiriyor. Bir belediye ya da otorite tarafından maaş bağlanılarak yapılan sanatın içeriği ne kadar özgür ve özgün olabilir? Bunlar tartışılır.
Bir de kendi dükkanının / mağazasının / mekanının önünü veya duvarlarını gönüllü olarak grafiti sanatçısından destek alarak dekore eden işletmeciler var. Örneği aşağıdadır:
Günün sonunda aklıma gelen şu: "Guerilla Marketing" dünya çapında kabul edilen bir unsur olduysa Grafiti de var olmaya devam edecektir. İster bir tepki deyin buna ister dışavurum.
Fotoğraflar: Nilüfer Şen
Yorumlar
Yorum Gönder